Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr

Το μαυρισμένο δέρμα μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε πιο λεπτές
και εντυπωσιακές. Ωστόσο, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να
προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες και εγκαύματα εάν δεν είμαστε
προσεκτικοί.
Φυσικά, το γεγονός ότι ο ήλιος είναι επικίνδυνος δεν σημαίνει ότι
πρέπει να κλειστούμε σε ένα κλουβί και να μη βγαίνουμε από το σπίτι μας,
ιδιαίτερα στην Ελλάδα με τα επίπεδα ηλιοφάνειας να είναι ιδιαίτερα
υψηλά καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα δεν πρέπει να
ξεχνάμε και τις ευεργετικές ιδιότητες του ήλιου.
Το ηλιακό έγκαυμα είναι η αντίδραση του δέρματος στην
υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UVA και UVB), η οποία
θεωρείται ο σημαντικότερος περιβαλλοντικός παράγοντας πρόκλησης
δερματικού μελανώματος. Μετά από λίγη ώρα έκθεσης στον ήλιο
ενεργοποιείται ο μηχανισμός άμυνας του ίδιου του δέρματος ως
αυτοπροστασία.
Το κοκκίνισμα, το οποίο προκαλείται λόγω της διαστολής των αιμοφόρων
αγγείων, αποτελεί την πρώτη ένδειξη βλάβης και είναι η απόκριση του
δέρματος στην υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία. Ως φυσικό επακόλουθο, το
δέρμα αρχίζει να χάνει την υγρασία του, κάτι που αντιλαμβανόμαστε ως
τράβηγμα του δέρματος.
Παρόλο που το σώμα μας μπορεί να επανορθώσει από μόνο του κάποια
μικρή βλάβη, τις περισσότερες φορές η ηλιακή ακτινοβολία που δεχόμαστε
είναι πολύ περισσότερη από αυτή που μπορεί να διαχειριστεί ο οργανισμός
μας. Μετά το ηλιακό έγκαυμα το δέρμα μας ξεφλουδίζει, αποβάλλοντας έτσι
τα κατεστραμμένα από τον ήλιο κύτταρα, τα οποία αντικαθίστανται από νέα
υγιή κύτταρα.
Η συσχέτιση μεταξύ του αριθμού των ηλιακών εγκαυμάτων και της
ανάπτυξης δερματικού μελανώματος είναι θετική σύμφωνα με διεθνείς
μελέτες. Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερα εγκαύματα από τον ήλιο
εμφανίσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος
εμφάνισης μελανώματος. Επιπροσθέτως, η άποψη πολλών δερματολόγων και
ερευνητών είναι ότι ο κίνδυνος εμφάνισης δερματικού μελανώματος
αυξάνεται ανάλογα με την αθροιστική έκθεση στον ήλιο σε όλη τη διάρκεια
της ζωής ενός ανθρώπου, λόγω της συσσώρευσης της ακτινοβολίας στα
κύτταρά μας.
Η πρόληψη αποτελεί σαφώς την καλύτερη προστασία και το πιο απλό και
βασικό που μπορούμε να κάνουμε είναι η χρήση αντηλιακού – του κατάλληλου
αντηλιακού ανάλογα με τον τύπο του δέρματός μας, ώστε να είμαστε
προστατευμένοι από τον ήλιο κάθε ώρα της ημέρας, όλες τις ημέρες του
χρόνου. Ο δερματολόγος είναι ο πλέον εξειδικευμένος γιατρός και μπορεί
όχι μόνο να σας προσφέρει καθοδήγηση για την αγορά των κατάλληλων
προϊόντων προστασίας από τον ήλιο, αλλά και συμβουλές ως προς τον τρόπο
και τη συχνότητα εφαρμογής τους.
Τι πρέπει να κάνω σε περίπτωση εγκαύματος;
Σε περίπτωση εγκαύματος, δεν πρέπει να τραβάτε το ξεφλουδισμένο
δέρμα, καλό είναι να χρησιμοποιείτε ένα ήπιο αφρόλουτρο και να
διατηρείτε το δέρμα σας όσο το δυνατόν καλύτερα ενυδατωμένο, ώστε να
μπορέσει να επανορθώσει τη βλάβη που έχει προκληθεί από τον ήλιο.
Ανάλογα με τη σοβαρότητα του εγκαύματος είναι πιθανό να χρειαστεί να
επισκεφθείτε το δερματολόγο σας για πιο εξειδικευμένες συμβουλές. Επίσης
δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι το δέρμα μας δεν ξεχνάει και η έκθεση στον
ήλιο μπορεί να προκαλεί ευρυαγγείες και κηλίδες, τα οποία
αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μέσω θεραπείας με εξελιγμένα Laser.
Πώς μπορώ να προστατεύσω το δέρμα μου;
Παρακάτω αναφέρονται κάποιες συμβουλές για την προστασία του δέρματος… από την κορυφή ως τα νύχια.
Κεφάλι
Το κεφάλι μας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην ηλιακή ακτινοβολία και
τα μαλλιά δεν μας προστατεύουν όσο μπορεί να νομίζουμε. Επίσης τα μαλλιά
μπορεί να κρύβουν σημεία ενδεικτικά για καρκίνο του δέρματος, όπως το
μελάνωμα, το οποίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο στην περιοχή του τριχωτού
της κεφαλής λόγω δυσκολίας έγκαιρης διάγνωσης και, συνεπώς,
αντιμετώπισης.
Προστασία: Καλό είναι να φοράμε καπέλο και να βρισκόμαστε στη
σκιά, ιδιαίτερα κατά τις μεσημεριανές ώρες, όταν ο ήλιος είναι πιο
επικίνδυνος. Η χρήση αντηλιακού είναι απαραίτητη σε περίπτωση
τριχόπτωσης.
Πρόσωπο
Σκεφτείτε ότι οι ρυτίδες και οι κηλίδες του προσώπου είναι η
απεικόνιση της βλάβης που προκαλεί ο ήλιος σε αυτό. Το δέρμα μας δεν
ξεχνάει την έκθεση στον ήλιο και το μελάνωμα μπορεί να προσβάλει διάφορα
σημεία του προσώπου που είναι περισσότερο εκτεθειμένα, όπως τα χείλη,
το επάνω μέρος των αυτιών και η μύτη.
Προστασία: Πρέπει να χρησιμοποιείτε αντηλιακό με υψηλό δείκτη
προστασίας έναντι της υπεριώδους ακτινοβολίας (UVA και UVB) σε
καθημερινή βάση. Μην ξεχνάτε να εφαρμόζετε λίγο αντηλιακό στα αυτιά σας
και να χρησιμοποιείτε αντηλιακό για τα χείλη σας.
Πλάτη
Η πλάτη μας είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στο μελάνωμα, ειδικά μεταξύ των
ανδρών που συνηθίζουν να κυκλοφορούν χωρίς μπλούζα κατά τους ζεστούς
μήνες του καλοκαιριού.
Προστασία: Φορέστε ένα βαμβακερό μπλουζάκι και αντηλιακό,
ιδιαίτερα κατά τις ώρες που ο ήλιος είναι πιο δυνατός και επικίνδυνος.
Ζητήστε από ένα μέλος της οικογένειας σας ή κάποιο φίλο να σας βοηθήσει
να εφαρμόσετε το αντηλιακό σε όλη την πλάτη σας.
Χέρια και Πόδια
Τα χέρια και τα πόδια μας είναι σχεδόν πάντα εκτεθειμένα στον ήλιο το
καλοκαίρι και πρέπει να τα προστατεύουμε ιδιαίτερα. Επίσης αποτελούν
σημεία του σώματός μας που πολλές φορές ξεχνάμε να βάλουμε αντηλιακό.
Προστασία: Μην ξεχνάτε να βάζετε αντηλιακό στα χέρια και στα
πόδια σας… Το καλοκαίρι δέχονται πάρα πολύ ηλιακή ακτινοβολία καθώς
είναι συνεχώς εκτεθειμένα στο ήλιο.
Ο δερματολόγος είναι ο πλέον εξειδικευμένος επαγγελματίας υγείας και
μπορεί να σας κατευθύνει ώστε να επιλέξετε το κατάλληλο αντηλιακό,
ανάλογα με τον τύπο και τις ανάγκες του δέρματός σας.
Πηγή:
https://www.tzermias.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr
Ήλιος: πότε γίνεται εχθρός για το δέρμα μας;
Ο
ήλιος ενοχοποιείται για πολλά προβλήματα στο δέρμα μας, από τα οποία
κάποια γίνονται αμέσως φανερά και κάποια άλλα εμφανίζονται πολύ
αργότερα. Όμως, πόσο βλαβερός είναι πραγματικά ο ήλιος;
Πόσο και πώς μπορούμε να προστατευθούμε σωστά;
Γράφει ο
Ανδρέας Δ. Κατσάμπας
Δερματολόγος- Αφροδισιολόγος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Διευθυντής Δερματολογίας Ομίλου ΥΓΕΙΑ
Ο
ήλιος είναι ζωογόνος και έχει πολλές ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία
μας. Όμως, δεν είναι λίγες και οι βλαπτικές επιδράσεις του, που -όσον
αφορά στο δέρμα μας- συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Αυτές
που φαίνονται άμεσα (οξείες βλαπτικές επιδράσεις), στις οποίες ανήκουν
το ηλιακό ερύθημα και έγκαυμα, το μέλασμα (πανάδες), οι φαρμακευτικές
φωτοευαισθησίες και οι φωτοδερματοπάθειες (παθολογική ευαισθησία του
δέρματος στον ήλιο).
- Αυτές που θα φανούν πολύ αργότερα (χρόνιες
βλαπτικές επιδράσεις), οι οποίες είναι και οι πιο σοβαρές. Σ’ αυτές
ανήκουν κυρίως η φωτογήρανση (ρυτίδες, σκούρες δυσχρωμικές κηλίδες,
αγγειακές βλάβες-ευρυαγγείες, γεροντική πορφύρα-πάχυνση του δέρματος
κ.ά.), η ανοσοκαταστολή και κυρίως η φωτοκαρκινογένεση, που περιλαμβάνει
τις ακτινικές υπερκερατώσεις και τα καρκινώματα του δέρματος.
Είναι
αλήθεια πως ο ήλιος τα τελευταία χρόνια θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνος
απ’ ό,τι άλλοτε, αφού η μείωση του στρώματος του όζοντος στην
ατμόσφαιρα σημαίνει και μείωση του φιλτραρίσματος της υπεριώδους
ακτινοβολίας. Κάθε 10 χρόνια το όζον μειώνεται κατά 5% (επομένως 0,5%
κάθε χρόνο). Έτσι, η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι
περισσότερη.
Η ακτινοβολία που δεχόμαστε κάθε φορά συσσωρεύεται
και τα τελικά αποτελέσματά της φαίνονται πολύ αργότερα. Έτσι
δικαιολογούνται οι χρόνιες βλαβερές επιδράσεις του ήλιου στο δέρμα μας,
π.χ. η φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της αθροιστικής έκθεσης του
δέρματός μας στον ήλιο για πολλά χρόνια.
Εκτός από τη συσσωρευτική
δράση της ακτινοβολίας, σημασία έχει και η έκθεση στον ήλιο στις
διακοπές, διότι έχει αποδειχθεί πως η ευκαιριακή έκθεση στον ήλιο είναι η
πλέον επικίνδυνη για την εμφάνιση μελανώματος (του πιο επιθετικού
καρκίνου του δέρματος).
Μεγάλη σημασία έχει η προφύλαξη στις
μικρές ηλικίες διότι τα παιδιά έχουν πολύ ευαίσθητο δέρμα και
αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να υποστούν ηλιακά εγκαύματα. Αν τα ηλιακά
εγκαύματα μέχρι τα 20 έτη της ηλικίας υπερβαίνουν τα 5,
πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κάποια στιγμή στη
ζωή. Γι’ αυτό εξάλλου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιηλιακή
προστασία των παιδιών.
Η σημασία των αντηλιακών
Ένα
αντηλιακό προϊόν μας προφυλάσσει μέσα από κάποια αντηλιακά φίλτρα που
μπορούν να τροποποιούν τη διείσδυση της υπεριώδους ακτινοβολίας στο
δέρμα μας. Τα φίλτρα αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Τα χημικά φίλτρα, τα οποία απορροφούν τις βλαβερές ακτίνες.
- Τα φυσικά φίλτρα, τα οποία αντανακλούν τις βλαβερές ακτίνες (όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου).
Ο
δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) που αναγράφεται στα αντηλιακά
προϊόντα, είναι ένας αριθμός που δηλώνει πόσες φορές μπορεί να
πολλαπλασιαστεί η φυσική αντοχή του δέρματός μας κάτω από τον ήλιο ώστε η
υπεριώδης ακτινοβολία να μη μας προκαλέσει έγκαυμα (ηλιακό ερύθημα).
Έτσι, για παράδειγμα ένα αντιηλιακό με SPF 30 επιτρέπει την έκθεσή μας
στον ήλιο 30 φορές περισσότερο από τον χρόνο έκθεσης χωρίς αντηλιακή
προστασία. Ακόμη και εδώ, όμως, τα πράγματα δεν είναι ίδια για όλους. Σ’
έναν τύπο δέρματος που μπορεί να εκτεθεί στον ήλιο π.χ. για 5 λεπτά
χωρίς αντηλιακή προστασία, αν χρησιμοποιηθεί ένα αντιηλιακό με SPF 30, ο
χρόνος έκθεσης πλέον θεωρητικά θα είναι 30 x 5’ = 150’ ή 2,5 ώρες.
Αναφερόμαστε όμως σε «θεωρητική» άποψη, γιατί ο χρόνος αυτός θα
εξαρτηθεί και από άλλες συνθήκες. Είναι γεγονός π.χ. πως τα αντηλιακά
φίλτρα αλλοιώνονται μετά από κάποιες ώρες- τις πρωινές ώρες στην πόλη
ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας μπορεί να αντέξει το πολύ έως 4
ώρες, ενώ στην παραλία που θα ιδρώσουμε και θα βραχούμε η αντοχή του θα
είναι πολύ μικρότερη.
Οι δερματολόγοι προτείνουν για τον μέσο
Έλληνα και την Ελληνίδα, που συνήθως έχει φωτότυπο 2 με 3 (ούτε πολύ
ανοιχτό ούτε πολύ σκούρο δέρμα), ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας
(SPF) 15 έως 30. Με ένα τέτοιο αντηλιακό μπορεί κανείς να εκτεθεί στον
ήλιο τις πρώτες ημέρες και τις επικίνδυνες ώρες (μεταξύ 11.00 και
16.00). Όσο το δέρμα μαυρίζει, δεν χρειάζεται τόσο υψηλούς δείκτες,
καθώς θα διαθέτει και μεγαλύτερη φυσική άμυνα.
Η χρήση και οι κίνδυνοι
Θα
πρέπει να απλώνουμε το αντηλιακό τουλάχιστον 15 λεπτά πριν εκτεθούμε
στην ήλιο, σε όλο το πρόσωπο, το λαιμό και το ντεκολτέ, επίσης στα αφτιά
αν μένουν ακάλυπτα και στην επιδερμίδα του κεφαλιού στην περίπτωση των
ανδρών που είναι φαλακροί. Έπειτα από 3-4 ώρες το πολύ θα πρέπει να το
ανανεώσουμε αν θέλουμε να συνεχίσουμε την παραμονή μας στον ήλιο.
Φυσικά, αν ιδρώσουμε πολύ ή βραχούμε απαιτείται άμεσα ανανέωση. Το
αντηλιακό μας θα πρέπει να το φοράμε – στη χώρα μας τουλάχιστον – κάθε
εποχή και όχι μόνο το καλοκαίρι.
Τα αντηλιακά μπορούν να
προκαλέσουν σε κάποιους δερματίτιδα εξ επαφής (έκζεμα). Αν συμβεί να
υπάρξουν τέτοια συμπτώματα στο δέρμα μας (π.χ. κοκκινίλα, απολέπιση,
ερύθημα, φαγούρα κ.λπ.), ενώ χρησιμοποιούμε κάποιο αντηλιακό, θα πρέπει
να επισκεφθούμε δερματολόγο, ο οποίος θα ελέγξει τη σύστασή του -το
είδος των φίλτρων- και θα συστήσει κάποιο άλλο, που θα περιέχει
διαφορετικά αντιηλιακά φίλτρα.
Οι άνδρες έχουν εξίσου ανάγκη για
αντηλιακή προστασία. Ακόμη και αν κάποιοι δεν ενδιαφέρονται για την
εμφάνιση πρόωρης γήρανσης στο δέρμα τους, δεν μπορούν να αγνοήσουν την
πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει
να δείχνουν όσοι δεν έχουν μαλλιά, καθώς η γυμνή επιδερμίδα του κεφαλιού
τους θα πρέπει απαραιτήτως να προστατεύεται, όπως και το πρόσωπο, με
αντηλιακό. Υπάρχουν ειδικά αντηλιακά σε μορφή σπρέι ή κάποιες μη λιπαρές
κρέμες που ενδείκνυνται για άνδρες.
Στην όμορφη, ηλιόλουστη χώρα μας μπορούμε όλοι να απολαύσουμε το ζωογόνο ήλιο, αρκεί να μην ξεχνάμε το ρητό «μέτρον άριστον».
Ξ Ξ·Ξ³Ξ�:
https://www.hygeia.gr/ilios-pote-ginetai-exthros-gia-to-derma-mas/ © hygeia.gr